Od lat 1970-tych miłośnicy astronomii w Polsce wykonywali obserwacje zakryć gwiazd przez Księżyc. Efektem tej pracy jest zbiór ponad 14 tys. wyników, które kwalifikują się jako poprawne.
Niniejszy zweryfikowany zbiór powstał w wyniku opracowania baz VizieR oraz Occult. Weryfikacji wyników obserwacji dokonano w następujący sposób:
- Współrzędne miejsc obserwacji
Zaakceptowano te dane, zawarte w w/w zbiorach, jeśli były przypisane do poprawnych wyników, opisanych małymi wartościami O-C.
Współrzędne były podawane w raportach wysyłanych do IOLC zazwyczaj w układzie ED-1950. W wielu przypadkach stwierdzono, że duże wartości O-C były spowodowane błędnymi wartościami współrzędnych lub pomyłką miejsca obserwacji; w takich przypadkach podjęto próbę ich korekty i w przypadku otrzymania poprawnych wartości O-C, obserwacje kwalifikowano jako prawidłowe. Współrzędne odczytywane obecnie, nawet dla stanowisk sprzed wielu lat, podane są już w układzie WGS-84. Dla części wyników korekta współrzędnych nie dała spodziewanego wyniku i obserwacje te musiały być ostatecznie odrzucone.
Jednocześnie dokonano weryfikacji wszystkich ważniejszych współrzędnych miejsc obserwacji w porównaniu do tych w układzie WGS-84. Okazało się, że wszystkie dawne dane były poprawne, a błąd pozycji po zamianie układu mieści się w granicach 1”. Jedynie dla Warszawy różnice są większe, gdyż były one wyznaczone wg współrzędnych astronomicznych obserwatorium U.W., jednak i ta różnica nie wpłynęła znacząco na wartości O-C.
- Momenty obserwacji
W przypadkach dużych wartości O-C momenty raportowane zostały poddane weryfikacji. Wykreślono ze zbioru te obserwacje, dla których wartości O-C przekraczały wartości 2”, jednak wynikały one jedynie z porównania z efemerydą Occulta. Dotyczyły one zwykle zjawisk przy jasnym brzegu Księżyca, gwiazd słabych i pozycji nisko nad horyzontem. Momenty były wyraźnie spóźnione lub pospieszone. Skorygowano jednocześnie oczywiste pomyłki w raportach, np. błędy dat, całych godzin i minut lub kilku pełnych sekund, a także numerów gwiazd. Wszelkie poprawki zaznaczono kolorem czerwonym.
Jednak duże wartości O-C dla zakryć planet są pozostawione, gdyż Occult oblicza je dla środka tarczy, a obserwowane kontakty dotyczą innych zjawisk, podanych w kolumnie „Uwagi”. Podane wartości O-C pochodzą z bazy VizieR z r.2012i są podane w [”],chyba że dotyczą zjawisk jeszcze nie raportowanych lub poprawionych. W takich przypadkach są one wyliczone przy pomocy ostatniej wersji programu Occult i podane w [s], a te wartości są jedynie wstępne i przybliżone; zatem duże wartości O-C w kilku przypadkach pozostawiono, o ile raportowane momenty były zgodne z efemerydą. Te wartości O-C [s], które pochodzą z programu Occult, są zaznaczone czcionką pochyłą.
- Uzupełnienie danych
W całym zbiorze dodano nazwy własne gwiazd oraz ich jasności. Tych ostatnich brakuje w pojedynczych przypadkach.
Dodano także raporty, których brak w dotychczasowych bazach – głównie z lat 1972-1980 oraz zakrycia brzegowe dotąd nie raportowane.
Za lata 1972-1980 wyniki były przesłane do HMNAO w Greenwich, ale z jakichś powodów nie trafiły one do ILOC.
HMNAO przestaje zbierać wyniki obserwacji zakryć księżycowych od 1981 r na rzecz US Naval Observatory.
Raporty ILOC datują się dopiero od r.1981. Wyniki za lata 1972-1980 zostały zaczerpnięte z „Uranii” oraz innych publikacji lokalnych oraz notatek własnych.
Niestety, części wyników z obserwacji na pewno wykonanych nie udało się do tej pory odnaleźć.
Do zbioru dodano obserwacje członków SOPiZ wykonane za granicą.
Natomiast w przypadku obserwacji wykonanych w Polsce uwzględniono również obserwatorów zagranicznych.
W pliku Excela wstawiono kolumnę F-„czas”, która zawiera wartość czasu dla każdej obserwacji od 1 stycznia 1900 r.
Może być ona pomocna w chronologicznym sortowaniu całego pliku.
Pobierz plik Excela: Zakrycia_gwiazd_Ksiezyc_1972_2015
opracował: Marek Zawilski – czerwiec 2023