Aktualny czas UTC:

Wartość naukowa obserwacji

Obserwacja zjawiska zakryciowego jest jednym z najbardziej niesamowitych widoków jaki może ujrzeć astronom amator. Ten dynamiczny, obserwowany “na żywo” spektakl na niebie stwarza niepowtarzalną okazję do poznania natury obiektów biorących w nim udział.  Astronomowie zawodowi, we współpracy z miłośnikami astronomii, dostają za jednym razem ekscytujące możliwości badania ciała zakrywanego i zakrywającego . Jeśli więc pragniesz wnieść istotny wkład w rozwój nauki, zrobić coś sensownego w swoim życiu i zobaczyć widoki, których niewielu kiedykolwiek było świadkiem – wybierz obserwacje zjawisk zakryciowych!

Rozwinięciem tego tematu są artykuły Janusza Bańkowskiego:
ZJAWISKA ZAĆMIENIOWE I ZAKRYCIOWE- ZNACZENIE NAUKOWE
WYZNACZENIE ODLEGŁOŚCI KSIĘŻYCA OD ZIEMI NA PODSTAWIE OBSERWACJI ZJAWISKA ZAKRYCIA GWIAZDY

Poniżej zaprezentowane jest skrótowe zestawienie tego co możemy odkryć, wyznaczyć, poprawić lub zweryfikować obserwując te zjawiska:

Centralne zakrycia gwiazd przez Księżyc:

  • badanie ruchu wirowego Ziemi i zmienności czasu trwania doby ziemskiej
  • badanie ruchu orbitalnego Księżyca, poprawa elementów orbity Księżyca
  • detekcja gwiazd podwójnych i wielokrotnych – ciasnych układów gwiazd nie do wykrycia metodami optycznymi

Brzegowe zakrycia gwiazd przez Księżyc:

  • badanie figury Księżyca w jego obszarach okołobiegunowych – kształtu i wielkości gór, kraterów i dolin na Księżycu z precyzją sięgającą 20 metrów !
  • badanie rozmiaru biegunowej średnicy Księżyca
  • astrometria zakrywanej gwiazdy – kontrola lub korekta jej położenia i ruchów własnych
  • detekcja gwiazd podwójnych i wielokrotnych – ciasnych układów gwiazd nie do wykrycia metodami optycznymi
  • poprawa efemeryd całkowitych zaćmień Słońca – precyzyjniejsze czasy momentów poszczególnych faz zjawiska
  • kontrola nachylenia osi ziemskiej w stosunku do płaszczyzny orbity
  • badanie ruchu wirowego naszej Galaktyki (Drogi Mlecznej) – wynik dokładnej astrometrii zakrywanych gwiazd

Kilka słów wyjaśnienia co do dokładności amatorskich obserwacji zjawisk zakryciowcyh przy użyciu techniki wideo, która pozwala rejestrować obraz z szybkością 25 klatek na sekundę.
Odczytując moment zajścia zjawiska z dokładnością 1 klatki (0,04 s.) i uwzględniając średnią prędkość ruchu tarczy Księżyca względem gwiazd na poziomie 0,3″/sekundę, otrzymujemy dokładność położenia obiektu na poziomie 0,01″. Jest to błąd mniejszy niż niepewności pozycji gwiazd w katalogu astrometrycznym UCAC 3, która średnio wynosi około 0,03″.

Zakrycia asteroidalne (planetoidalne):

  • dokładna astrometria – potwierdzenie położenia asteroidy na orbicie w przestrzeni, weryfikacja parametrów orbity asteroidy
  • wyznaczanie profilu asteroidy (przekroju przez asteroidę w danej fazie), uzyskanie rozmiarów i modelu 3D asteroidy
  • potwierdzenie lub korekcja okresu rotacji asteroidy
  • detekcja podwójności asteroidy lub faktu posiadania księżyców przez asteroidę
  • detekcja gwiazd podwójnych i wielokrotnych – ciasnych układów gwiazd nie do wykrycia metodami optycznymi

Dla przykładu: w roku 2016 tą metodą odkryto fakt podwójności dla 4 nowych gwiazd, separacje składników zawierały się w granicach 0,01″ do 0,211″. 

Zakrycia gwiazd przez planety i księżyce planet:

  • badanie atmosfer planet i szczątkowych atmosfer księżyców planet
  • poprawianie astrometrii księżyców planet – badanie ich położenia na orbicie
  • badanie rozmiarów i kształtu księżyców planet

Zakrycia gwiazd przez jądra kometarne:

  • poprawianie astrometrii komet – badanie ich położenia na orbicie, poprawa elementów orbity komet
  • wyznaczenie rozmiarów jądra kometarnego

Tranzyty planet wewnętrznych (Merkurego i Wenus) przed tarczą Słońca:

  • pomiary długości jednostki astronomicznej

Całkowite zaćmienia Słońca:

  • badanie wahania widocznej średnicy Słońca – określenie zmian klimatycznych na Ziemi na przestrzeni wieków
  • pośrednio potwierdzenie figury Księżyca w jego obszarach okołobiegunowych (perły Baily’ego)
  • badania nad wpływem zjawiska zaćmienia na lokalne warunki meteorologiczne (ciśnienie, temperatura i wilgotność powietrza, prędkość wiatru, etc.)

Całkowite zaćmienia Księżyca:

  • badania zapylenia atmosfery ziemskiej – pomiar barwy i natężenie oświetlenia zaćmionego Księżyca
  • obserwacja uderzeń meteorytów w powierzchnię Księżyca (bardzo rzadkie zjawisko)

Obserwacje pozycyjne (astrometria z precyzją lepszą niż 0.1″):

  • poprawianie efemeryd pozycji ciał (głównie asteroid) w przestrzeni, poprawa elementów orbit tych ciał
  • astrometria asteroid NEO (angNear-Earth Objects)- poprawa elementów orbit asteroid i komet potencjalnie kolizyjnych z Ziemią