Aktualny czas UTC:

Rodzaje zjawisk zakryciowych

Amatorom astronomii pojęcie zjawiska zakryciowego kojarzy się przede wszystkim z zaćmieniem Słońca, Księżyca oraz zakryciami gwiazd przez Księżyc lub asteroidy.
Wymienione rodzaje zjawisk występują bowiem najczęściej, są łatwe do zaobserwowania oraz najbardziej widowiskowe.
Tymczasem możemy wyróżnić bardzo wiele innych typów zjawisk zakryciowych, czasami zachodzących niezmiernie rzadko w danym miejscu obserwacji.
Możliwości pogrupowania zjawisk jest wiele – jedną z nich jest podział ze względu na lokalizację ciała zakrywanego:

 – obiekt zakrywany znajduje się w naszym Układzie Słonecznym:

 – obiekt zakrywany znajduje się poza Układem Słonecznym (gwiazda):

Od niedawna na świecie (w SOPiZ od 2016 roku) rejestruje się zjawiska zakryciowe zachodzące w innych układach planetarnych. Są to w zasadzie zjawiska z pogranicza dziedziny obserwacji gwiazd zmiennych. Obserwuje się spadek jasności gwiazdy wywołany przejściem innego obiektu na tle jej tarczy :


Wszystkie wymienione powyżej zjawiska mogą być zaobserwowane z powierzchni Ziemi. W dobie lotów próbników i sond międzyplanetarnych mamy także możliwość rejestracji zjawisk zakryciowych obserwowanych z przestrzeni kosmicznej lub z powierzchni innych obiektów Układu Słonecznego. Tych zjawisk nie można jednak oglądać na żywo – opóźnienie czasowe, nawet rzędu kilku godzin, bierze się z ogromnych odległości, które musi pokonać sygnał radiowy z sondy kosmicznej na Ziemię. Do tej pory udało się jednak zarejestrować:

  • tranzyty księżyców Marsa przed tarczą Słońca – obserwowane z powierzchni Marsa
  • tranzyt Merkurego na tle tarczy Słońca – obserwowane z powierzchni Marsa (łazik Curiosity, 03.06.2014)
  • zakrycie tarczy Słońca przez Ziemię – obserwowane z powierzchni Księżyca lub orbity okołoksiężycowej